Ongrijpbaar Shenzhen: een stad van kansen

Beijing, het terracottaleger in Xi’an, de panda’s in Chengdu en megastad Shanghai. Allemaal bekende plekken in China. Shenzhen is hoogstwaarschijnlijk niet de eerste stad die in je opkomt als je van plan bent om door China te gaan reizen. Bij mij in ieder geval niet. Zonder enige verwachting ging ik naar Shenzhen, een off the beaten track bestemming in China. In totaal verbleef ik hier 5 nachten en de stad heeft mij uiteindelijk positief verrast. Shenzhen bleek een bijzondere en indrukwekkende Chinese stad te zijn. Maar wat maakt deze stad zo interessant? En waarom is er nog zo weinig over bekend?

Shenzhen, een Special Economic Zone

Shenzhen was zo’n 30 jaar geleden niet meer dan een klein vissersdorpje. Toen de regio werd aangewezen als Special Economic Zone is Shenzhen van vissersdorp uitgegroeid tot een stad met bijna 12 miljoen inwoners. Al dwalend door deze stad vroeg ik mij regelmatig af hoe het in godsnaam mogelijk is dat de overheid een gebied aanwijst als economische zone en dat er dan vervolgens massaal zoveel mensen naartoe trekken. Het antwoord is eigenlijk heel simpel. De Chinese overheid voert voor de Special Economic Zones een speciaal beleid, dat zich richt op de vrije markt economie. Dit maakt deze gebieden aantrekkelijker voor zowel Chinese als buitenlandse ondernemingen. Bovendien is het zo dat ondernemers in Shenzhen tot een ton belastingvrij winst mogen maken. Dit beleid heeft ervoor gezorgd dat Shenzhen inmiddels is uitgegroeid tot een woud aan wolkenkrabbers. Van het oorspronkelijke vissersdorpje is weinig meer over. In de stad hebben zich inmiddels ontzettend veel fabrieken gevestigd, die zich richten op de exportmarkt.

Een stad van kansen

Door het economische beleid wordt Shenzhen ook wel gezien als het beloofde land. Behalve ondernemers wonen in Shenzhen ook veel mensen die in de fabrieken en magazijnen werken, de zogenaamde ‘werkers’. Wij bezochten een magazijn waar producten worden verpakt voor de Nederlandse markt. Een unieke ervaring, want als toerist kom je doorgaans niet op dergelijke plekken. Op deze manier kregen we een klein inkijkje in het dagelijks leven van vele Chinezen.

Als we naar het magazijn lopen, valt mij vooral op dat de mensen die in deze wijk werken hier ook allemaal lijken te wonen. De hoge flats met kleine arbeiderswoningen geven me een gevoel dat ik teruggeworpen wordt in de tijd. Wonen naast de fabriek. De mensen die in de fabrieken en magazijnen werken hebben doorgaans geen gezin en delen vaak met meerdere personen een kamer. Het werk dat de mensen hier doen is naar mijn idee echte massaproductie aan de lopende band. Het doet mij denken aan het fordisme, zoals dit vanaf de jaren ’40 ook in de Verenigde Staten bestond.

In de fabrieken en magazijnen werken vooral veel mensen die van het platteland afkomstig zijn. Omdat Shenzhen in 30 jaar tijd zo enorm gegroeid is, zijn er nog weinig ‘werkers’ die in deze stad geboren zijn. Voor mensen op het platteland is Shenzhen een stad van kansen. Hoewel het werk in het magazijn op mij vrij eentonig overkomt en de leefomstandigheden niet zijn zoals wij dat in Nederland gewend zijn, liggen de lonen hier een stuk hoger dan op het platteland. Werken in Shenzhen is voor veel mensen een kans op een beter leven en een manier om geld naar familie in hun hometown te sturen. Bijzonder om dit even van dichtbij gezien te mogen hebben.

Ongrijpbaar Shenzhen

De snelle groei van Shenzhen maakt dat er nog weinig over deze stad bekend is en er nauwelijks informatie over te vinden is. Laat staan dat de stad al op het netvlies staat van toeristen. Ook in de Lonely Planet wordt nog nauwelijks aandacht besteed aan Shenzhen. Hoewel de stad in eerste instantie enigszins ongrijpbaar aanvoelt, heeft het mij op een positieve manier verrast. Wij hadden twee fantastische gidsen, die  inmiddels al 8 maanden in Shenzhen wonen. Dit maakte de stad voor ons direct een stuk toegankelijker. Shenzhen is een stad waar de leuke plekken niet direct voor het oprapen liggen, maar die je echt moet kennen. Een stad die je moet leren waarderen en die zich langzaam aan je onthult. Dit maakt dat de stad iets mysterieus heeft en je steeds opnieuw verrast.

Ben je benieuwd naar de leuke plekjes in Shenzhen, wat je tijdens een bezoek aan deze stad niet mag missen en hoe je Shenzhen het beste kunt combineren met Hong Kong? Houd dan Backpack vol verhalen in de gaten, want hier volgt volgende week een uitgebreid artikel over.